Πηγη:ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
To παρακάτω κείμενο κατατέθηκε χθες στο http://www.opengov.gr/minenv/?p=2619 ως συνεισφορά στη δημόσια διαβούλευση για την εθνική πολιτική αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου.
Η πρώτη επισήμανση σχετικά με την υπό διαβούλευση “Εθνική Πολιτική” είναι ότι δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα ευχολόγιο, μια συλλογή χιλιοειπωμένων “αρχών” που όλο διακηρύσσονται και ποτέ δεν εφαρμόζονται. Δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα που να μπορεί να πει κανείς για ένα τέτοιο (σκόπιμα;) αόριστο κείμενο. Η ουσιαστική κριτική θα γίνει όταν θα τεθούν σε διαβούλευση τα νομοθετήματα που θα εξειδικεύσουν και θα προσπαθήσουν να θέσουν σε εφαρμογή αυτήν την “εθνική πολιτική”.
To παρακάτω κείμενο κατατέθηκε χθες στο http://www.opengov.gr/minenv/?p=2619 ως συνεισφορά στη δημόσια διαβούλευση για την εθνική πολιτική αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου.
Η πρώτη επισήμανση σχετικά με την υπό διαβούλευση “Εθνική Πολιτική” είναι ότι δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα ευχολόγιο, μια συλλογή χιλιοειπωμένων “αρχών” που όλο διακηρύσσονται και ποτέ δεν εφαρμόζονται. Δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα που να μπορεί να πει κανείς για ένα τέτοιο (σκόπιμα;) αόριστο κείμενο. Η ουσιαστική κριτική θα γίνει όταν θα τεθούν σε διαβούλευση τα νομοθετήματα που θα εξειδικεύσουν και θα προσπαθήσουν να θέσουν σε εφαρμογή αυτήν την “εθνική πολιτική”.
Η δευτερη επισήμανσή μας είναι ότι οι 14 σελίδες του κειμένου της
Εθνικής
Πολιτικής (ΕΠ) για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες έχουν συνταχθεί σαν οι εξορυκτικές και μεταλλευτικές δραστηριότητες στην Ελλάδα να ξεκινούν μετά την ΕΠ. Στην ΕΠ έχουν μεταφερθεί αυτούσιες οι απαιτήσεις του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) από την Πολιτεία, όπως αυτές έχουν διατυπωθεί και δημοσιευθεί επανειλημμένως στα ΜΜΕ. Το κείμενο επίσης φαίνεται να αγνοεί το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο για την μεταλλεία το οποίο εν πολλοίς κατοχυρώνει τους φερόμενους ως στόχους της ΕΠ, ειδικά σε θέματα χωροταξικού σχεδιασμού και χρήσεων γης. Το θεσμικό αυτό πλαίσιο καθιστά την μεταλλεία κυρίαρχη αναπτυξιακή δραστηριότητα στις μεταλλοφόρες περιοχές, έναντι όλων των υπολοίπων που θα μπορούσαν να τους εξασφαλίσουν σημαντικές δυνατότητες άνθησης.
Το σύνολο σχεδόν των κοιτασμάτων των εννέα σημαντικότερων ΟΠΥ περιέχονται σε Οριστικές Παραχωρήσεις δημόσιες και ιδιωτικές που είναι μεταγεγραμμένες στα οικεία Υποθηκοφυλακεία, στο όνομα ξένων και Ελληνικών μεταλλευτικών εταιρειών. Η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων προσδιορίζεται αποκλειστικά από τις εταιρείες, από συμβάσεις και αδειοδοτικές πράξεις της Διοίκησης, με μηδενικά ή ελάχιστα περιθώρια “έξωθεν” διαμόρφωσής τους. Δηλαδή η ΕΠ, όπως αυτή προσδιορίζεται από το υπό διαβούλευση κείμενο και όπως τελικά θα εφαρμοστεί -ελάχιστα ρετουσαρισμένο – δεν αφορά τα κοιτάσματα αυτών των Οριστικών Παραχωρήσεων, παρά μόνο στο σκέλος της αδειοδότησης. Συγκεκριμένα:
1. Μεταλλεία Κασσάνδρας: 34 Οριστικές Παραχωρήσεις σε έκταση 317.000 στρεμμάτων στη Χαλκιδική. Περιέχουν τον μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο της χώρας που εκτιμάται σε 22 δις ευρώ. Έχουν μεταβιβασθεί και σήμερα Ανήκουν κατά πλήρες δικαίωμα νομής κατοχής στην ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ (95% στην Καναδική EUROPEAN GOLDFIELDS, 5% στην ΕΛΛΑΚΤΩΡ).
2. Mεταλλείο χρυσού Περάματος Έβρου. Ανήκει στην ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε., θυγατρική της Καναδικής ΕLDORADO GOLD.
3. Μεταλλεία χρυσού Σαπών (κοιτάσματα Οχιάς και Αγ. Δημητρίου). Ανήκουν στην ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε., θυγατρικής της Αυστραλιανής CAPE LAMBERT RESOURCES.
4. Μεταλλεία βωξίτη στους νομούς Φωκίδας, Φθιώτιδας και Βοιωτίας. Το σύνολο των Οριστικών Παραχωρήσεων ανήκει σε τρεις εταιρείες – S&B, ΕΛΜΙΝ, ΒΩΞΙΤΕΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ.
5. Μεταλλεία λατερίτη- σιδηρονικελίου στη Βοιωτία, την Εύβοια και την Καστοριά. Ανήκουν συνολικά στη ΛΑΡΚΟ και τροφοδοτούν τη μεταλλουργία νικελίου της εταιρείας στη Λάρυμνα.
6. Ορυχεία λιγνίτη στη δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη. Ανήκουν συνολικά στη ΔΕΗ.
7. Ορυχεία λευκολίθου Γερακινής. Ανήκουν στην εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ.
8. Ορυχεία λευκολίθου Εύβοιας (Μαντούδι). Ανήκουν στην ΤΕΡΝΑ.
9. Ορυχεία μπεντονίτη-περλίτη στη Μήλο. Ανήκουν στην S&B.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η εκτίμηση του αποθεματικού δυναμικού των δημόσιων μεταλλευτικών χώρων την οποία έχει ξεκινήσει εδώ και πολλούς μήνες το ΥΠΕΚΑ έχει προσδιορίσει μέχρι στιγμής ορυκτά αξίας γύρω στα 10 δις και προφανώς αυτά αφορά η ΕΠ. Το νούμερο είναι πολύ μικρό σε σχέση με τη συντριπτικά μεγαλύτερη αξία των ΟΠΥ που βρίσκονται ήδη υπό εκμετάλλευση από ιδιωτικές εταιρείες, με ελάχιστα ή καθόλου έσοδα για το Δημόσιο.
Α. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ “ΣΤΟΧΩΝ” ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
α. “Η εναρμόνιση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και αναγκών των τοπικών κοινωνιών με τις αναπτυξιακές δυνατότητες που δημιουργούν οι εκμεταλλεύσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο”.
Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι και μέχρι σήμερα ισχύει στις περιοχές που προαναφέραμε: η λειτουργία της εκμετάλλευσης είναι δεδομένη και οι τοπικές κοινωνίες είναι υποχρεωμένες εκούσες άκουσες να “εναρμονίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες τους” με την εκμετάλλευση. Θα ήταν ενδιαφέρον να μας γνωρίσετε ΜΙΑ περίπτωση όπου η εκμετάλλευση εναρμονίζεται με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και όχι το αντίθετο.
β. “Η διαμόρφωση των χώρων των λατομείων και μεταλλείων, ώστε να είναι αυτοί δεκτικοί άλλων προγραμματισμένων χρήσεων, μετά την ολοκλήρωση των εκμεταλλεύσεων”.
Δηλαδή οι ΜΠΕ των νέων εκμεταλλεύσεων θα περιλαμβάνουν πλέον ειδικές μελέτες χωροθέτησης και διαμόρφωσης των χώρων εξόρυξης και απόθεσης των αποβλήτων, με τις χρήσεις μετά τη λήξη της εκμετάλλευσης και θα υπάρχουν και αντίστοιχοι όροι στις ΑΕΠΟ. Αυτό μπορεί να είναι εφαρμόσιμο σε λατομεία κοντά σε αστικά κέντρα, π.χ. Λυκαβηττός. Πώς όμως μπορεί να εφαρμοστεί στα νταμάρια του βωξίτη στη Γκιώνα, στα εξορυκτικά τοπία της Μήλου και της δυτικής Μακεδονίας, στα open-pit των Σκουριών ή στα σεληνιακά τοπία που έχει αφήσει πίσω της η εκμετάλλευση του λευκολίθου στην Εύβοια και το Βάβδο της Χαλκιδικής;
γ. “ Η γνώση του αποθεματικού δυναμικού των ορυκτών της χώρας προϋποθέτει ότι όλα τα κοιτάσματα ΟΠΥ είναι καταγεγραμμένα με τεκμηριωμένο τρόπο…”.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε το έργο αυτό, για το σημαντικότερο μέρος των ΟΠΥ της χώρας το έχει ήδη εκτελέσει με επιτυχία το ΙΓΜΕ, ανεξάρτητα αν μεγάλο τμήμα αυτής της καταγραφής έχει περιέλθει πλαγίως σε ιδιώτες προς ίδιον όφελος. Αλλά το ΙΓΜΕ καταργείται από την κυβέρνηση. Ποιος θα συμπληρώσει την καταγραφή όλων των κοιτασμάτων ΟΠΥ της χώρας και με τι πόρους;
δ. “Να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας, που επηρεάζουν καθοριστικά τη χωροθέτηση και τη «βιώσιμη» διαχείρισή της απαιτώντας ειδικές παρεμβάσεις, που προκύπτουν από α) τον γεωγραφικό εντοπισμό τους σε θέσεις που έχει επιλέξει η ίδια η Φύση β) το γεγονός ότι οι ΟΠΥ δεν είναι «ανανεώσιμες» παρά μόνον σε κλίμακα γεωλογικού χρόνου και γ) Το γεγονός ότι η εκμετάλλευση των ΟΠΥ οδηγεί σε ορατό αποτύπωμα, οι επιπτώσεις του οποίου πρέπει να ελαχιστοποιούνται”.
Ο στόχος κάθε εξορυκτικής δραστηριότητας που ειναι στο στόχαστρο όλων των εταιρειών είναι η εξόφληση του κοιτάσματος στο συντομότερο χρόνο, ώστε να αποκομισθεί και να αποδοθεί στους μετόχους το μέγιστο δυνατό κέρδος. Αυτό με δεδομένο πάντα τον ορισμό ότι “κοίτασμα είναι ο γεωλογικός σχηματισμός, η εξόρυξη του οποίου στη δεδομένη χρονική περίοδο αποδίδει θετικό οικονομικό αποτέλεσμα”. Η “βιωσιμότητα” των δραστηριοτήτων αυτών καθορίζεται από τις διεθνείς τιμές των ΟΠΥ και δεν θεσμοθετείται από οποιαδήποτε ΕΠ.
Η “βιώσιμη διαχείριση” εξόρυξης ΟΠΥ “ανανεώσιμης σε κλίμακα γεωλογικού χρόνου” είναι ασφαλώς “στόχος” συγγραφέως έργων επιστημονικής φαντασίας ή τουλάχιστον αστροφυσικού εθισμένου στον ορισμό μιας γεωλογικής στιγμής ως εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.
ε. “Να λαμβάνει υπόψη ότι η εξορυκτική βιομηχανία είναι ευάλωτη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τις εθνικές και διεθνείς οικονομικοπολιτικές συγκυρίες και συνεπώς να συνεκτιμά τις τάσεις και διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών”.
Αυτό είναι έργο των μάνατζερ των μεταλλευτικών εταιρειών, στον οποίο η ΕΠ δεν μπορεί και δεν πρέπει να να επεμβαίνει. Δηλαδή η “εθνική πολιτική” θα επιλέγει τη χρονική στιγμή κατά την οποία μια συγκεκριμένη ΟΠΥ έχει υψηλή τιμή στη διεθνή αγορά, ώστε να αποφασίσει την παραχώρηση ενός δημόσιου μεταλλείου; Γιατί απο τη στιγμή που θα γίνει η παραχώρηση, δεν χωράει πλέον καμία “εθνική πολιτική”. Αν αυτό εννοούν οι συντάκτες του υπό διαβούλευση κειμένου, τότε μάλλον αγνοούν τις συνθήκες που διαμορφώνουν τις τιμές των ΟΠΥ διεθνώς.
στ. “Να δημιουργεί αξιόπιστο και κατάλληλο κλίμα για την προσέλκυση και πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας”.
Διερωτώμαστε τι άλλο πρέπει να γίνει για να δημιουργηθεί “κλίμα” προσέλκυσης επενδύσεων! Δεν αρκεί ότι:
- Παραχωρούμε τα κοιτάσματα χωρίς οικονομικό αντιστάθμισμα (royalties) για το Δημόσιο και ο “επενδυτής” αποκτά το δικαίωμα να τα εξοφλήσει μέχρι το τελευταίο γραμμάριο.
- Επιδοτούμε τις επιχειρήσεις μέσα από τον επενδυτικό νόμο.
Επιτρέπουμε εξορυκτικές δραστηριότητες, ακόμα και επιφανειακές, μέσα σε δάση, δασικές εκτάσεις και προστατευόμενες περιοχές.
- Επιτρέπουμε επίσης την εγκατάσταση ρυπογόνων μεταλλουργικών βιομηχανιών μέσα σε δάση και δασικές περιοχές, χάριν της καθετοποίησης της παραγωγής, αλλά και την απόθεση των – συχνά επικίνδυνων – μεταλλουργικών αποβλήτων.
- Τους δίνουμε το δικαίωμα χρήσης απεριόριστων ποσοτήτων νερού και μάλιστα δωρεάν.
- Υποχρεώνουμε τη ΔΕΗ να κατασκευάσει, με τα χρήματα των φορολογουμένων, τις υποδομές παραγωγής και τα δίκτυα μεταφοράς του ρεύματος στις εξαιρετικά ενεργοβόρες μεταλλουργίες.
Κορυφαία πράξη εφαρμογής όλων των ανωτέρω αποτελεί η αδειοδότηση της πολυδιαφημισμένης μεγάλης επένδυσης των “Μεταλλευτικών-μεταλλουργικών εγκαταστάσεων Μεταλλείων Κασσάνδρας” στη Χαλκιδική. Royalties υπέρ του Δημοσίου μηδενικά. Μισθώματα μηδενικά. Ο επενδυτής έχει το δικαίωμα να εξοφλήσει το σύνολο των ΟΠΥ των Μεταλλείων Κασσάνδρας, εκτιμώμενης αξίας άνω των 22 δις προς αποκλειστικά ίδιον όφελος.
Στο πλαίσιο της “διαβούλευσης” παρακαλούμε να μας γνωρίσετε αν η επένδυση αυτή αποτελεί “αξιοποίηση” του ορυκτού πλούτου ή απλά ξεπούλημα.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ – ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ –
ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
1. “Επαναξιολόγηση και διερεύνηση της παραγωγικής αξιοποίησης των δημόσιων μεταλλείων και γενικότερα των δημόσιων μεταλλευτικών χώρων της χώρας, με ολοκλήρωση της κοιτασματολογικής έρευνας όπου χρειάζεται και στη συνεχεία δημοπράτηση με στόχο την βέλτιστη αξιοποίησή τους προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος”.
Όπως προαναφέραμε, τα σημαντικότερα κοιτάσματα ΟΠΥ της χώρας έχουν ήδη παραχωρηθεί σε εταιρείες με μηδενικό αντάλλαγμα και μηδενικά royalties. Όμως ακόμα κι αν υπήρχαν δικαιώματα εσόδων του δημοσίου από την εκμετάλλευση των μεταλλείων η κυβέρνηση θα τα είχε ξεπουλήσει, όπως έγινε φανερό με την προσπάθεια “ιδιωτικοποίησης” των ανύπαρκτων εσόδων από τα μεταλλεία χρυσού Χαλκιδικής και Θράκης. Ποια “αξιοποίηση” και ποιο “δημόσιο συμφέρον”;
2. “Στον χωροταξικό σχεδιασμό θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη και τα τυχόν κοιτάσματα που έχουν εντοπισθεί αλλά δεν βρίσκονται ακόμη σε φάση εκμετάλλευσης ώστε να προληφθεί, στο μέτρο του δυνατού, η ενδεχόμενη «αδρανοποίησή τους» εξαιτίας θεσμοθέτησης ανταγωνιστικών χρήσεων γης ή κατασκευής έργων υποδομής”.
Απολύτως απαράδεκτη διάταξη. Αυτό σημαίνει απλά ότι εκτάσεις εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα με “τυχόν υπάρχοντα κοιτάσματα” θα αδρανοποιούνται, ώστε να προληφθεί θεσμοθέτηση ανταγωνιστικών χρήσεων γης ή έργων υποδομής. Αυτό για τα κοιτάσματα που δεν βρίσκονται ακόμα σε φάση εκμετάλλευσης. Γιατί στα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα των Οριστικών Παραχωρήσεων που κατέχουν οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται επί δεκαετίες στη χώρα, ήδη ΔΕΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑΙ έργα υποδομής και αυτές οι περιοχές είναι από τις πιο υπανάπτυκτες της χώρας. Και φυσικά οι συντάκτες της “εθνικής πολιτικής” δεν θα κάνουν τον κόπο να γνωρίσουν στον Ελληνικό λαό ποιο είναι το δημόσιο όφελος από την “αδρανοποίηση” και τι σημαίνει ακριβώς η έλλειψη έργων υποδομής σε όλες αυτές τις εκτάσεις της Ελλάδας.
3. “Επικαιροποίηση των διαχειριστικών μελετών για τις προστατευόμενες περιοχές υπό το φώς των νέων εξελίξεων της σχετικής νομοθεσίας αλλά και των κατευθυντήριων οδηγιών της Ε.Ε. σε ότι αφορά την δυνατότητα χωροθέτησης εξορυκτικών εργασιών εντός των περιοχών αυτών. Επίσης σαφέστερος καθορισμός των ορίων τους”.
Η φιλοσοφία του δικτύου NATURA ήτανε πάντα ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι επιτρεπτές εφ’όσον συμβάλουν στην διατήρηση του προστατευόμενου οικοτόπου, ενώ απαγορεύεται αυστηρώς οποιαδήποτε υποβάθμιση. Η μεταλλεία σίγουρα δεν εμπίπτει σε αυτήν την περίπτωση, ακόμα κι αν δεχτούμε το υποθετικό σενάριο της πλήρους αποκατάστασης μετά από 10, 20 ή 30 χρόνια. Tελευταία το NATURA στη χώρα μας έχει δεχθεί πολλαπλά πλήγματα:
- Το “Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιομηχανία” επιτρέπει όχι μόνο εξόρυξη (ακόμα και επιφανειακή) αλλά και τη βαριά βιομηχανία της μεταλλουργίας μεσα στις “προστατευόμενες” περιοχές, το δίκτυο NATURA και τους Εθνικούς Δρυμούς, εκτός των πυρήνων.
- Στον “Οδηγό” για εξορυκτικές δραστηριότητες σε περιοχές NATURA2000 η Επιτροπή, για να “βολέψει” και τη βιομηχανία έβαλε πολύ νερό στο κρασί της σε σχέση με τους στόχους προστασίας αυτών των τόπων. Πλέον επιτρέπονται όλες οι εξορυκτικές δραστηριότητες, πάλι χωρίς να αποκλείονται ούτε καν οι επιφανειακές.
Με τις πρόσφατες αλλαγές στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, μειώνεται ο αριθμός των έργων για τα οποία θα απαιτείται ειδική οικογική αξιολόγηση.
Η προαναγγελόμενη “επικαιροποίηση των διαχειριστικών μελετών για τις προστατευόμενες περιοχές” και ο “σαφέστερος καθορισμός των ορίων τους” έχουν προφανή στόχο τη μείωση του επιπέδου προστασίας και πιθανόν και της συνολικής έκτασης αυτών των τόπων. Είναι περιττό να υπενθυμίσουμε ότι στην Ελλάδα το 70% της έκτασης των περιοχών Natura είναι έξω από φορείς διαχείρισης, είναι δηλαδή κυριολεκτικά στον αέρα. Οι υφιστάμενοι φορείς διαχείρισης εδώ και χρόνια υπολειτουργούν με σοβαρά προβλήματα, καθώς δεν έχουν ούτε τα μέσα ούτε την εκτελεστική εξουσία για να πετύχουν τους στόχους τους.
4. “Στις περιοχές κοιτασμάτων πρώτων υλών που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως ιδιαίτερης σημασίας για την εθνική οικονομία να γίνεται ειδική πρόβλεψη/αναφορά στα χωροταξικά/πολεοδομικά σχέδια, ώστε κατά το σχεδιασμό να προβλέπονται χρήσεις γης συμβατές με την εξορυκτική δραστηριότητα για να μην υπάρχει σύγκρουση χρήσεων γης κατά την εκμετάλλευσή τους”.
Άλλη μια απαράδεκτη διάταξη. Mε τις 9 ΟΠΥ που έχουν προσδιοριστεί ως “ιδιαίτερης σημασίας” – λιγνίτη, λατερίτη, βωξίτη, μικτά θειούχα, χρυσός, λευκόλιθος, μάρμαρα, μπεντονίτης, περλίτης – καλύπτεται το σύνολο σχεδών των ενεργών και προγραμματιζόμενων εξορυκτικών δραστηριοτήτων της χώρας. Εξαιρούνται μόνο κάποια δευτερεύοντα βιομηχανικά ορυκτά και διακοσμητικά πετρώματα. Έτσι σε ΟΛΕΣ τις περιοχές όπου υπάρχει εξορυκτικό ενδιαφέρον θα υπάρχει “ειδική πρόβλεψη/αναφορά” στα χωροταξικά σχέδια, ώστε να αποκλειστούν άλλες ενοχλητικές δραστηριότητες και να περιοριστούν τα δικαιώματα των τοπικών κοινωνιών.
Τελικό αποτέλεσμα αυτού του μέτρου θα είναι ο προσδιορισμός όλων αυτών των περιοχών στη βιομηχανία, αφού χρήσεις γης συμβατές με την εξορυκτική δραστηριότητα είναι μόνο οι βιομηχανικές.
5. “Απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης λαμβάνοντας υπόψη την εκφρασμένη μεταλλευτική πολιτική και τον χωροταξικό σχεδιασμό. “
Αφού λοιπόν τόσο η “εθνική πολιτική” όσο και ο χωροταξικός σχεδιασμός έχουν καθοριστεί από τις επιταγές του ΣΜΕ, η τροποποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης είναι το μόνο που μένει πια ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η δυνατότητα των πολιτών να προσφεύγουν στο ΣτΕ και να ακυρώνουν αντισυνταγματικά έργα.
6. “Δημιουργία Υπηρεσίας μιας στάσης (one stop shop), επαρκώς στελεχωμένης και με την κατάλληλη εξουσιοδότηση σε σχέση με τις διάφορες συναρμόδιες Υπηρεσίες. Αυτή, σε συνεργασία με την αντίστοιχη υπηρεσία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, θα επιλαμβάνεται της ολοκλήρωσης της σχετικής διαδικασίας στον ταχύτερο δυνατό χρόνο. Ουσιαστικότερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία των ελεγκτικών υπηρεσιών (Επιθεωρήσεων Μεταλλείων, Επιθεωρητών Περιβάλλοντος , Δ/νσης Γνωμοδοτήσεων και Ελέγχου ΙΓΜΕ”.
Το ΙΓΜΕ καταργείται, δεν το μάθατε;
Το είδος της “απλοποίησης” των διαδικασιών που προωθείται από την κυβέρνηση το έχουμε δει τόσο με το νόμο fast-track όσο και με το νέο νόμο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση: πλήρης ανατροπή της ισχύουσας νομοθεσίας, υποταγή στις απαιτήσεις των επενδυτών και περιορισμός του ρόλου των τοπικών κοινωνιών σε αυτόν του απλού θεατή. Επιπλέον, δυναμική είσοδος των ιδιωτών τόσο στους τομείς τόσο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης όσο και του ελέγχου των δραστηριοτήτων αυτών. Η προφανής σύγκρουση συμφερόντων, αφού τα μελετητικά γραφεία που συντάσσουν τις ΜΠΕ θα συντάσσουν επίσης και τα σχέδια των ΑΕΠΟ και θα ελέγχουν τους τωρινούς ή μελλοντικούς πελάτες τους, δεν φαίνεται να απασχολεί το ΥΠΕΚΑ. Προφανώς ιδιωτικές εταιρείες θα αναλάβουν το ρόλο του one stop shop και για τις εξορυκτικές δραστηριότητες, αφού οι κρατικές υπηρεσίες δεν έχουν ούτε το ανθρώπινο δυναμικό ούτε τους πόρους για να αναλάβουν αυτό το έργο στο σύνολο της επικράτειας.
7. “Σαφής καθορισμός υποχρεώσεων του εκμεταλλευτή για την μετά το κλείσιμο της δραστηριότητας περίοδο και αποτελεσματική παρακολούθηση εκπλήρωσής τους. Παροχή χρηματοοικονομικών εγγυήσεων για διασφάλιση υλοποίησής των περιβαλλοντικών όρων”.
Παρατηρούμε ότι και οι μέχρι σήμερα ΑΕΠΟ περιλάμβαναν αυτές τις υποχρεώσεις του εκμεταλλευτή. Αλλά βέβαια τότε το κράτος ήταν “αναποτελεσματικό”, ενώ τώρα έγινε “αποτελεσματικό”… Π.χ. όλες οι ΑΕΠΟ που εκδόθηκαν για την TVX και τα Μεταλλεία Κασσάνδρας περιλάμβαναν όρους πλήρους αποκατάστασης των επιπτώσεων και δεκαετή παρακολούθηση. Με το Ν. 3220/2004 (την Τροπολογία Πάχτα για την κύρωση της σύμβασης μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ) δίνεται νομικά κατοχυρωμένη αμνηστία στην TVX, την TVX GOLD και τα μέλη των διοικητικών της συμβουλίων για “βεβαιωθείσες ή μη” παραβιάσεις όλων των περιβαλλοντικών νόμων και διοικητικών εγκρίσεων, ενώ όλα τα σχετικά αδικήματα παραγράφονται. Η αυτή ακριβώς διάταξη, της διαγραφής περιβαλλοντικών αδικημάτων και αμνήστευσης των υπευθύνων, περιλαμβανόταν και στην προηγούμενη Τροπολογία Πάχτα, το νόμο 2436/1996 που κύρωσε τη μεταβίβαση των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην TVX.
Επί πλέον, είθισται ο “εκμεταλλευτής” να είναι μια θυγατρική ξένης εταιρείας η οποία όταν το κοίτασμα εξωφληθεί ή όταν η εκμετάλλευση γίνει ζημιογόνα, πτωχεύει σε μια νύχτα ώστε να μην αναλάβει το κόστος της αποκατάστασης. Το πρώτο και κύριο θέμα με το οποίο θα έπρεπε να ασχοληθεί μια “εθνική πολιτική” είναι να κλείσει όλα τα νομικά παράθυρα που επιτρέπουν αυτά τα φαινόμενα που τα βλέπουμε να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά.
8. “Έγκριση περιβαλλοντικών όρων με Υ.Α. αντί Κ.Υ.Α.”
Μια μεταλλευτική δραστηριότητα ασκείται σε μεγάλες εκτάσεις με ποικιλία ιδιομορφιών και επιπτώσεων π.χ. ασκείται μέσα σε δάση. Είναι δυνατόν να μην έχει αρμοδιότητα ο αρμόδιος για τα Δάση Υπουργός;
9. “Προώθηση διαλόγου – Αποδοχή από τοπική κοινωνία”
Το καλύτερο! Από τη μια δημιουργείται ένα θεσμικό πλαίσιο που επιβάλλει την μεταλλεία, ακόμα και παρά την αντίθετη άποψη των πολιτών και από την άλλη προωθείται ο “διάλογος” και η “αποδοχή”; Τι διάλογος είναι αυτός που επιτρέπει μόνο την αποδοχή και όχι την απόρριψη;
Φαίνεται ότι ο όρος του “διαλόγου” θα εφαρμοστεί μόνο στις νέες εκμεταλλεύσεις, μετά τη θεσμοθέτηση της ΕΠ, αφού μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί σε καμία από τις υπάρχουσες. Το σημερινό ΥΠΕΚΑ έχει ήδη δώσει δείγμα γραφής με τον τρόπο που χειρίσθηκε την – υποχρεωτική από το νόμο – δημόσια διαβούλευση πριν την αδειοδότηση της επένδυσης της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ, αλλά και στις νέες ΑΕΠΟ για νέες εκμεταλλεύσεις βωξίτη σε Φωκίδα και Φθιώτιδα.
10. “Αποδοτικότητα στην χρήση ΟΠΥ συμπεριλαμβανομένων της υποκατάστασης, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και της αξιοποίησης των παραπροϊόντων και των απορριμμάτων εξορυκτικών διεργασιών, τελμάτων εμπλουτισμού και αποβλήτων μεταλλουργίας”.
Σε αυτόν τον βασικό άξονα πιστεύουμε ότι πρέπει να επικεντρωθεί η ΕΠ για τις ΟΠΥ, αλλά και να εισαχθεί ως κύριο διδακτικό αντικείμενο σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης.
Πολιτικής (ΕΠ) για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες έχουν συνταχθεί σαν οι εξορυκτικές και μεταλλευτικές δραστηριότητες στην Ελλάδα να ξεκινούν μετά την ΕΠ. Στην ΕΠ έχουν μεταφερθεί αυτούσιες οι απαιτήσεις του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) από την Πολιτεία, όπως αυτές έχουν διατυπωθεί και δημοσιευθεί επανειλημμένως στα ΜΜΕ. Το κείμενο επίσης φαίνεται να αγνοεί το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο για την μεταλλεία το οποίο εν πολλοίς κατοχυρώνει τους φερόμενους ως στόχους της ΕΠ, ειδικά σε θέματα χωροταξικού σχεδιασμού και χρήσεων γης. Το θεσμικό αυτό πλαίσιο καθιστά την μεταλλεία κυρίαρχη αναπτυξιακή δραστηριότητα στις μεταλλοφόρες περιοχές, έναντι όλων των υπολοίπων που θα μπορούσαν να τους εξασφαλίσουν σημαντικές δυνατότητες άνθησης.
Το σύνολο σχεδόν των κοιτασμάτων των εννέα σημαντικότερων ΟΠΥ περιέχονται σε Οριστικές Παραχωρήσεις δημόσιες και ιδιωτικές που είναι μεταγεγραμμένες στα οικεία Υποθηκοφυλακεία, στο όνομα ξένων και Ελληνικών μεταλλευτικών εταιρειών. Η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων προσδιορίζεται αποκλειστικά από τις εταιρείες, από συμβάσεις και αδειοδοτικές πράξεις της Διοίκησης, με μηδενικά ή ελάχιστα περιθώρια “έξωθεν” διαμόρφωσής τους. Δηλαδή η ΕΠ, όπως αυτή προσδιορίζεται από το υπό διαβούλευση κείμενο και όπως τελικά θα εφαρμοστεί -ελάχιστα ρετουσαρισμένο – δεν αφορά τα κοιτάσματα αυτών των Οριστικών Παραχωρήσεων, παρά μόνο στο σκέλος της αδειοδότησης. Συγκεκριμένα:
1. Μεταλλεία Κασσάνδρας: 34 Οριστικές Παραχωρήσεις σε έκταση 317.000 στρεμμάτων στη Χαλκιδική. Περιέχουν τον μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο της χώρας που εκτιμάται σε 22 δις ευρώ. Έχουν μεταβιβασθεί και σήμερα Ανήκουν κατά πλήρες δικαίωμα νομής κατοχής στην ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ (95% στην Καναδική EUROPEAN GOLDFIELDS, 5% στην ΕΛΛΑΚΤΩΡ).
2. Mεταλλείο χρυσού Περάματος Έβρου. Ανήκει στην ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε., θυγατρική της Καναδικής ΕLDORADO GOLD.
3. Μεταλλεία χρυσού Σαπών (κοιτάσματα Οχιάς και Αγ. Δημητρίου). Ανήκουν στην ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε., θυγατρικής της Αυστραλιανής CAPE LAMBERT RESOURCES.
4. Μεταλλεία βωξίτη στους νομούς Φωκίδας, Φθιώτιδας και Βοιωτίας. Το σύνολο των Οριστικών Παραχωρήσεων ανήκει σε τρεις εταιρείες – S&B, ΕΛΜΙΝ, ΒΩΞΙΤΕΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ.
5. Μεταλλεία λατερίτη- σιδηρονικελίου στη Βοιωτία, την Εύβοια και την Καστοριά. Ανήκουν συνολικά στη ΛΑΡΚΟ και τροφοδοτούν τη μεταλλουργία νικελίου της εταιρείας στη Λάρυμνα.
6. Ορυχεία λιγνίτη στη δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη. Ανήκουν συνολικά στη ΔΕΗ.
7. Ορυχεία λευκολίθου Γερακινής. Ανήκουν στην εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ.
8. Ορυχεία λευκολίθου Εύβοιας (Μαντούδι). Ανήκουν στην ΤΕΡΝΑ.
9. Ορυχεία μπεντονίτη-περλίτη στη Μήλο. Ανήκουν στην S&B.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η εκτίμηση του αποθεματικού δυναμικού των δημόσιων μεταλλευτικών χώρων την οποία έχει ξεκινήσει εδώ και πολλούς μήνες το ΥΠΕΚΑ έχει προσδιορίσει μέχρι στιγμής ορυκτά αξίας γύρω στα 10 δις και προφανώς αυτά αφορά η ΕΠ. Το νούμερο είναι πολύ μικρό σε σχέση με τη συντριπτικά μεγαλύτερη αξία των ΟΠΥ που βρίσκονται ήδη υπό εκμετάλλευση από ιδιωτικές εταιρείες, με ελάχιστα ή καθόλου έσοδα για το Δημόσιο.
Α. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ “ΣΤΟΧΩΝ” ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
α. “Η εναρμόνιση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και αναγκών των τοπικών κοινωνιών με τις αναπτυξιακές δυνατότητες που δημιουργούν οι εκμεταλλεύσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο”.
Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι και μέχρι σήμερα ισχύει στις περιοχές που προαναφέραμε: η λειτουργία της εκμετάλλευσης είναι δεδομένη και οι τοπικές κοινωνίες είναι υποχρεωμένες εκούσες άκουσες να “εναρμονίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες τους” με την εκμετάλλευση. Θα ήταν ενδιαφέρον να μας γνωρίσετε ΜΙΑ περίπτωση όπου η εκμετάλλευση εναρμονίζεται με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και όχι το αντίθετο.
β. “Η διαμόρφωση των χώρων των λατομείων και μεταλλείων, ώστε να είναι αυτοί δεκτικοί άλλων προγραμματισμένων χρήσεων, μετά την ολοκλήρωση των εκμεταλλεύσεων”.
Δηλαδή οι ΜΠΕ των νέων εκμεταλλεύσεων θα περιλαμβάνουν πλέον ειδικές μελέτες χωροθέτησης και διαμόρφωσης των χώρων εξόρυξης και απόθεσης των αποβλήτων, με τις χρήσεις μετά τη λήξη της εκμετάλλευσης και θα υπάρχουν και αντίστοιχοι όροι στις ΑΕΠΟ. Αυτό μπορεί να είναι εφαρμόσιμο σε λατομεία κοντά σε αστικά κέντρα, π.χ. Λυκαβηττός. Πώς όμως μπορεί να εφαρμοστεί στα νταμάρια του βωξίτη στη Γκιώνα, στα εξορυκτικά τοπία της Μήλου και της δυτικής Μακεδονίας, στα open-pit των Σκουριών ή στα σεληνιακά τοπία που έχει αφήσει πίσω της η εκμετάλλευση του λευκολίθου στην Εύβοια και το Βάβδο της Χαλκιδικής;
γ. “ Η γνώση του αποθεματικού δυναμικού των ορυκτών της χώρας προϋποθέτει ότι όλα τα κοιτάσματα ΟΠΥ είναι καταγεγραμμένα με τεκμηριωμένο τρόπο…”.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε το έργο αυτό, για το σημαντικότερο μέρος των ΟΠΥ της χώρας το έχει ήδη εκτελέσει με επιτυχία το ΙΓΜΕ, ανεξάρτητα αν μεγάλο τμήμα αυτής της καταγραφής έχει περιέλθει πλαγίως σε ιδιώτες προς ίδιον όφελος. Αλλά το ΙΓΜΕ καταργείται από την κυβέρνηση. Ποιος θα συμπληρώσει την καταγραφή όλων των κοιτασμάτων ΟΠΥ της χώρας και με τι πόρους;
δ. “Να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας, που επηρεάζουν καθοριστικά τη χωροθέτηση και τη «βιώσιμη» διαχείρισή της απαιτώντας ειδικές παρεμβάσεις, που προκύπτουν από α) τον γεωγραφικό εντοπισμό τους σε θέσεις που έχει επιλέξει η ίδια η Φύση β) το γεγονός ότι οι ΟΠΥ δεν είναι «ανανεώσιμες» παρά μόνον σε κλίμακα γεωλογικού χρόνου και γ) Το γεγονός ότι η εκμετάλλευση των ΟΠΥ οδηγεί σε ορατό αποτύπωμα, οι επιπτώσεις του οποίου πρέπει να ελαχιστοποιούνται”.
Ο στόχος κάθε εξορυκτικής δραστηριότητας που ειναι στο στόχαστρο όλων των εταιρειών είναι η εξόφληση του κοιτάσματος στο συντομότερο χρόνο, ώστε να αποκομισθεί και να αποδοθεί στους μετόχους το μέγιστο δυνατό κέρδος. Αυτό με δεδομένο πάντα τον ορισμό ότι “κοίτασμα είναι ο γεωλογικός σχηματισμός, η εξόρυξη του οποίου στη δεδομένη χρονική περίοδο αποδίδει θετικό οικονομικό αποτέλεσμα”. Η “βιωσιμότητα” των δραστηριοτήτων αυτών καθορίζεται από τις διεθνείς τιμές των ΟΠΥ και δεν θεσμοθετείται από οποιαδήποτε ΕΠ.
Η “βιώσιμη διαχείριση” εξόρυξης ΟΠΥ “ανανεώσιμης σε κλίμακα γεωλογικού χρόνου” είναι ασφαλώς “στόχος” συγγραφέως έργων επιστημονικής φαντασίας ή τουλάχιστον αστροφυσικού εθισμένου στον ορισμό μιας γεωλογικής στιγμής ως εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.
ε. “Να λαμβάνει υπόψη ότι η εξορυκτική βιομηχανία είναι ευάλωτη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τις εθνικές και διεθνείς οικονομικοπολιτικές συγκυρίες και συνεπώς να συνεκτιμά τις τάσεις και διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών”.
Αυτό είναι έργο των μάνατζερ των μεταλλευτικών εταιρειών, στον οποίο η ΕΠ δεν μπορεί και δεν πρέπει να να επεμβαίνει. Δηλαδή η “εθνική πολιτική” θα επιλέγει τη χρονική στιγμή κατά την οποία μια συγκεκριμένη ΟΠΥ έχει υψηλή τιμή στη διεθνή αγορά, ώστε να αποφασίσει την παραχώρηση ενός δημόσιου μεταλλείου; Γιατί απο τη στιγμή που θα γίνει η παραχώρηση, δεν χωράει πλέον καμία “εθνική πολιτική”. Αν αυτό εννοούν οι συντάκτες του υπό διαβούλευση κειμένου, τότε μάλλον αγνοούν τις συνθήκες που διαμορφώνουν τις τιμές των ΟΠΥ διεθνώς.
στ. “Να δημιουργεί αξιόπιστο και κατάλληλο κλίμα για την προσέλκυση και πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας”.
Διερωτώμαστε τι άλλο πρέπει να γίνει για να δημιουργηθεί “κλίμα” προσέλκυσης επενδύσεων! Δεν αρκεί ότι:
- Παραχωρούμε τα κοιτάσματα χωρίς οικονομικό αντιστάθμισμα (royalties) για το Δημόσιο και ο “επενδυτής” αποκτά το δικαίωμα να τα εξοφλήσει μέχρι το τελευταίο γραμμάριο.
- Επιδοτούμε τις επιχειρήσεις μέσα από τον επενδυτικό νόμο.
Επιτρέπουμε εξορυκτικές δραστηριότητες, ακόμα και επιφανειακές, μέσα σε δάση, δασικές εκτάσεις και προστατευόμενες περιοχές.
- Επιτρέπουμε επίσης την εγκατάσταση ρυπογόνων μεταλλουργικών βιομηχανιών μέσα σε δάση και δασικές περιοχές, χάριν της καθετοποίησης της παραγωγής, αλλά και την απόθεση των – συχνά επικίνδυνων – μεταλλουργικών αποβλήτων.
- Τους δίνουμε το δικαίωμα χρήσης απεριόριστων ποσοτήτων νερού και μάλιστα δωρεάν.
- Υποχρεώνουμε τη ΔΕΗ να κατασκευάσει, με τα χρήματα των φορολογουμένων, τις υποδομές παραγωγής και τα δίκτυα μεταφοράς του ρεύματος στις εξαιρετικά ενεργοβόρες μεταλλουργίες.
Κορυφαία πράξη εφαρμογής όλων των ανωτέρω αποτελεί η αδειοδότηση της πολυδιαφημισμένης μεγάλης επένδυσης των “Μεταλλευτικών-μεταλλουργικών εγκαταστάσεων Μεταλλείων Κασσάνδρας” στη Χαλκιδική. Royalties υπέρ του Δημοσίου μηδενικά. Μισθώματα μηδενικά. Ο επενδυτής έχει το δικαίωμα να εξοφλήσει το σύνολο των ΟΠΥ των Μεταλλείων Κασσάνδρας, εκτιμώμενης αξίας άνω των 22 δις προς αποκλειστικά ίδιον όφελος.
Στο πλαίσιο της “διαβούλευσης” παρακαλούμε να μας γνωρίσετε αν η επένδυση αυτή αποτελεί “αξιοποίηση” του ορυκτού πλούτου ή απλά ξεπούλημα.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ – ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ –
ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
1. “Επαναξιολόγηση και διερεύνηση της παραγωγικής αξιοποίησης των δημόσιων μεταλλείων και γενικότερα των δημόσιων μεταλλευτικών χώρων της χώρας, με ολοκλήρωση της κοιτασματολογικής έρευνας όπου χρειάζεται και στη συνεχεία δημοπράτηση με στόχο την βέλτιστη αξιοποίησή τους προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος”.
Όπως προαναφέραμε, τα σημαντικότερα κοιτάσματα ΟΠΥ της χώρας έχουν ήδη παραχωρηθεί σε εταιρείες με μηδενικό αντάλλαγμα και μηδενικά royalties. Όμως ακόμα κι αν υπήρχαν δικαιώματα εσόδων του δημοσίου από την εκμετάλλευση των μεταλλείων η κυβέρνηση θα τα είχε ξεπουλήσει, όπως έγινε φανερό με την προσπάθεια “ιδιωτικοποίησης” των ανύπαρκτων εσόδων από τα μεταλλεία χρυσού Χαλκιδικής και Θράκης. Ποια “αξιοποίηση” και ποιο “δημόσιο συμφέρον”;
2. “Στον χωροταξικό σχεδιασμό θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη και τα τυχόν κοιτάσματα που έχουν εντοπισθεί αλλά δεν βρίσκονται ακόμη σε φάση εκμετάλλευσης ώστε να προληφθεί, στο μέτρο του δυνατού, η ενδεχόμενη «αδρανοποίησή τους» εξαιτίας θεσμοθέτησης ανταγωνιστικών χρήσεων γης ή κατασκευής έργων υποδομής”.
Απολύτως απαράδεκτη διάταξη. Αυτό σημαίνει απλά ότι εκτάσεις εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα με “τυχόν υπάρχοντα κοιτάσματα” θα αδρανοποιούνται, ώστε να προληφθεί θεσμοθέτηση ανταγωνιστικών χρήσεων γης ή έργων υποδομής. Αυτό για τα κοιτάσματα που δεν βρίσκονται ακόμα σε φάση εκμετάλλευσης. Γιατί στα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα των Οριστικών Παραχωρήσεων που κατέχουν οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται επί δεκαετίες στη χώρα, ήδη ΔΕΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑΙ έργα υποδομής και αυτές οι περιοχές είναι από τις πιο υπανάπτυκτες της χώρας. Και φυσικά οι συντάκτες της “εθνικής πολιτικής” δεν θα κάνουν τον κόπο να γνωρίσουν στον Ελληνικό λαό ποιο είναι το δημόσιο όφελος από την “αδρανοποίηση” και τι σημαίνει ακριβώς η έλλειψη έργων υποδομής σε όλες αυτές τις εκτάσεις της Ελλάδας.
3. “Επικαιροποίηση των διαχειριστικών μελετών για τις προστατευόμενες περιοχές υπό το φώς των νέων εξελίξεων της σχετικής νομοθεσίας αλλά και των κατευθυντήριων οδηγιών της Ε.Ε. σε ότι αφορά την δυνατότητα χωροθέτησης εξορυκτικών εργασιών εντός των περιοχών αυτών. Επίσης σαφέστερος καθορισμός των ορίων τους”.
Η φιλοσοφία του δικτύου NATURA ήτανε πάντα ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι επιτρεπτές εφ’όσον συμβάλουν στην διατήρηση του προστατευόμενου οικοτόπου, ενώ απαγορεύεται αυστηρώς οποιαδήποτε υποβάθμιση. Η μεταλλεία σίγουρα δεν εμπίπτει σε αυτήν την περίπτωση, ακόμα κι αν δεχτούμε το υποθετικό σενάριο της πλήρους αποκατάστασης μετά από 10, 20 ή 30 χρόνια. Tελευταία το NATURA στη χώρα μας έχει δεχθεί πολλαπλά πλήγματα:
- Το “Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιομηχανία” επιτρέπει όχι μόνο εξόρυξη (ακόμα και επιφανειακή) αλλά και τη βαριά βιομηχανία της μεταλλουργίας μεσα στις “προστατευόμενες” περιοχές, το δίκτυο NATURA και τους Εθνικούς Δρυμούς, εκτός των πυρήνων.
- Στον “Οδηγό” για εξορυκτικές δραστηριότητες σε περιοχές NATURA2000 η Επιτροπή, για να “βολέψει” και τη βιομηχανία έβαλε πολύ νερό στο κρασί της σε σχέση με τους στόχους προστασίας αυτών των τόπων. Πλέον επιτρέπονται όλες οι εξορυκτικές δραστηριότητες, πάλι χωρίς να αποκλείονται ούτε καν οι επιφανειακές.
Με τις πρόσφατες αλλαγές στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, μειώνεται ο αριθμός των έργων για τα οποία θα απαιτείται ειδική οικογική αξιολόγηση.
Η προαναγγελόμενη “επικαιροποίηση των διαχειριστικών μελετών για τις προστατευόμενες περιοχές” και ο “σαφέστερος καθορισμός των ορίων τους” έχουν προφανή στόχο τη μείωση του επιπέδου προστασίας και πιθανόν και της συνολικής έκτασης αυτών των τόπων. Είναι περιττό να υπενθυμίσουμε ότι στην Ελλάδα το 70% της έκτασης των περιοχών Natura είναι έξω από φορείς διαχείρισης, είναι δηλαδή κυριολεκτικά στον αέρα. Οι υφιστάμενοι φορείς διαχείρισης εδώ και χρόνια υπολειτουργούν με σοβαρά προβλήματα, καθώς δεν έχουν ούτε τα μέσα ούτε την εκτελεστική εξουσία για να πετύχουν τους στόχους τους.
4. “Στις περιοχές κοιτασμάτων πρώτων υλών που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως ιδιαίτερης σημασίας για την εθνική οικονομία να γίνεται ειδική πρόβλεψη/αναφορά στα χωροταξικά/πολεοδομικά σχέδια, ώστε κατά το σχεδιασμό να προβλέπονται χρήσεις γης συμβατές με την εξορυκτική δραστηριότητα για να μην υπάρχει σύγκρουση χρήσεων γης κατά την εκμετάλλευσή τους”.
Άλλη μια απαράδεκτη διάταξη. Mε τις 9 ΟΠΥ που έχουν προσδιοριστεί ως “ιδιαίτερης σημασίας” – λιγνίτη, λατερίτη, βωξίτη, μικτά θειούχα, χρυσός, λευκόλιθος, μάρμαρα, μπεντονίτης, περλίτης – καλύπτεται το σύνολο σχεδών των ενεργών και προγραμματιζόμενων εξορυκτικών δραστηριοτήτων της χώρας. Εξαιρούνται μόνο κάποια δευτερεύοντα βιομηχανικά ορυκτά και διακοσμητικά πετρώματα. Έτσι σε ΟΛΕΣ τις περιοχές όπου υπάρχει εξορυκτικό ενδιαφέρον θα υπάρχει “ειδική πρόβλεψη/αναφορά” στα χωροταξικά σχέδια, ώστε να αποκλειστούν άλλες ενοχλητικές δραστηριότητες και να περιοριστούν τα δικαιώματα των τοπικών κοινωνιών.
Τελικό αποτέλεσμα αυτού του μέτρου θα είναι ο προσδιορισμός όλων αυτών των περιοχών στη βιομηχανία, αφού χρήσεις γης συμβατές με την εξορυκτική δραστηριότητα είναι μόνο οι βιομηχανικές.
5. “Απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης λαμβάνοντας υπόψη την εκφρασμένη μεταλλευτική πολιτική και τον χωροταξικό σχεδιασμό. “
Αφού λοιπόν τόσο η “εθνική πολιτική” όσο και ο χωροταξικός σχεδιασμός έχουν καθοριστεί από τις επιταγές του ΣΜΕ, η τροποποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης είναι το μόνο που μένει πια ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η δυνατότητα των πολιτών να προσφεύγουν στο ΣτΕ και να ακυρώνουν αντισυνταγματικά έργα.
6. “Δημιουργία Υπηρεσίας μιας στάσης (one stop shop), επαρκώς στελεχωμένης και με την κατάλληλη εξουσιοδότηση σε σχέση με τις διάφορες συναρμόδιες Υπηρεσίες. Αυτή, σε συνεργασία με την αντίστοιχη υπηρεσία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, θα επιλαμβάνεται της ολοκλήρωσης της σχετικής διαδικασίας στον ταχύτερο δυνατό χρόνο. Ουσιαστικότερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία των ελεγκτικών υπηρεσιών (Επιθεωρήσεων Μεταλλείων, Επιθεωρητών Περιβάλλοντος , Δ/νσης Γνωμοδοτήσεων και Ελέγχου ΙΓΜΕ”.
Το ΙΓΜΕ καταργείται, δεν το μάθατε;
Το είδος της “απλοποίησης” των διαδικασιών που προωθείται από την κυβέρνηση το έχουμε δει τόσο με το νόμο fast-track όσο και με το νέο νόμο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση: πλήρης ανατροπή της ισχύουσας νομοθεσίας, υποταγή στις απαιτήσεις των επενδυτών και περιορισμός του ρόλου των τοπικών κοινωνιών σε αυτόν του απλού θεατή. Επιπλέον, δυναμική είσοδος των ιδιωτών τόσο στους τομείς τόσο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης όσο και του ελέγχου των δραστηριοτήτων αυτών. Η προφανής σύγκρουση συμφερόντων, αφού τα μελετητικά γραφεία που συντάσσουν τις ΜΠΕ θα συντάσσουν επίσης και τα σχέδια των ΑΕΠΟ και θα ελέγχουν τους τωρινούς ή μελλοντικούς πελάτες τους, δεν φαίνεται να απασχολεί το ΥΠΕΚΑ. Προφανώς ιδιωτικές εταιρείες θα αναλάβουν το ρόλο του one stop shop και για τις εξορυκτικές δραστηριότητες, αφού οι κρατικές υπηρεσίες δεν έχουν ούτε το ανθρώπινο δυναμικό ούτε τους πόρους για να αναλάβουν αυτό το έργο στο σύνολο της επικράτειας.
7. “Σαφής καθορισμός υποχρεώσεων του εκμεταλλευτή για την μετά το κλείσιμο της δραστηριότητας περίοδο και αποτελεσματική παρακολούθηση εκπλήρωσής τους. Παροχή χρηματοοικονομικών εγγυήσεων για διασφάλιση υλοποίησής των περιβαλλοντικών όρων”.
Παρατηρούμε ότι και οι μέχρι σήμερα ΑΕΠΟ περιλάμβαναν αυτές τις υποχρεώσεις του εκμεταλλευτή. Αλλά βέβαια τότε το κράτος ήταν “αναποτελεσματικό”, ενώ τώρα έγινε “αποτελεσματικό”… Π.χ. όλες οι ΑΕΠΟ που εκδόθηκαν για την TVX και τα Μεταλλεία Κασσάνδρας περιλάμβαναν όρους πλήρους αποκατάστασης των επιπτώσεων και δεκαετή παρακολούθηση. Με το Ν. 3220/2004 (την Τροπολογία Πάχτα για την κύρωση της σύμβασης μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ) δίνεται νομικά κατοχυρωμένη αμνηστία στην TVX, την TVX GOLD και τα μέλη των διοικητικών της συμβουλίων για “βεβαιωθείσες ή μη” παραβιάσεις όλων των περιβαλλοντικών νόμων και διοικητικών εγκρίσεων, ενώ όλα τα σχετικά αδικήματα παραγράφονται. Η αυτή ακριβώς διάταξη, της διαγραφής περιβαλλοντικών αδικημάτων και αμνήστευσης των υπευθύνων, περιλαμβανόταν και στην προηγούμενη Τροπολογία Πάχτα, το νόμο 2436/1996 που κύρωσε τη μεταβίβαση των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην TVX.
Επί πλέον, είθισται ο “εκμεταλλευτής” να είναι μια θυγατρική ξένης εταιρείας η οποία όταν το κοίτασμα εξωφληθεί ή όταν η εκμετάλλευση γίνει ζημιογόνα, πτωχεύει σε μια νύχτα ώστε να μην αναλάβει το κόστος της αποκατάστασης. Το πρώτο και κύριο θέμα με το οποίο θα έπρεπε να ασχοληθεί μια “εθνική πολιτική” είναι να κλείσει όλα τα νομικά παράθυρα που επιτρέπουν αυτά τα φαινόμενα που τα βλέπουμε να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά.
8. “Έγκριση περιβαλλοντικών όρων με Υ.Α. αντί Κ.Υ.Α.”
Μια μεταλλευτική δραστηριότητα ασκείται σε μεγάλες εκτάσεις με ποικιλία ιδιομορφιών και επιπτώσεων π.χ. ασκείται μέσα σε δάση. Είναι δυνατόν να μην έχει αρμοδιότητα ο αρμόδιος για τα Δάση Υπουργός;
9. “Προώθηση διαλόγου – Αποδοχή από τοπική κοινωνία”
Το καλύτερο! Από τη μια δημιουργείται ένα θεσμικό πλαίσιο που επιβάλλει την μεταλλεία, ακόμα και παρά την αντίθετη άποψη των πολιτών και από την άλλη προωθείται ο “διάλογος” και η “αποδοχή”; Τι διάλογος είναι αυτός που επιτρέπει μόνο την αποδοχή και όχι την απόρριψη;
Φαίνεται ότι ο όρος του “διαλόγου” θα εφαρμοστεί μόνο στις νέες εκμεταλλεύσεις, μετά τη θεσμοθέτηση της ΕΠ, αφού μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί σε καμία από τις υπάρχουσες. Το σημερινό ΥΠΕΚΑ έχει ήδη δώσει δείγμα γραφής με τον τρόπο που χειρίσθηκε την – υποχρεωτική από το νόμο – δημόσια διαβούλευση πριν την αδειοδότηση της επένδυσης της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ, αλλά και στις νέες ΑΕΠΟ για νέες εκμεταλλεύσεις βωξίτη σε Φωκίδα και Φθιώτιδα.
10. “Αποδοτικότητα στην χρήση ΟΠΥ συμπεριλαμβανομένων της υποκατάστασης, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και της αξιοποίησης των παραπροϊόντων και των απορριμμάτων εξορυκτικών διεργασιών, τελμάτων εμπλουτισμού και αποβλήτων μεταλλουργίας”.
Σε αυτόν τον βασικό άξονα πιστεύουμε ότι πρέπει να επικεντρωθεί η ΕΠ για τις ΟΠΥ, αλλά και να εισαχθεί ως κύριο διδακτικό αντικείμενο σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου